Τα ζώα, αντίθετα από τον άνθρωπο, διαθέτουν ειδικά αισθητήρια όργανα, που τα βοηθάνε να διαισθάνονται περισσότερα πράγματα, και να προβλέπουν τον καιρό, ακόμα και τους σεισμούς
Οι πιο παλιοί γνώριζαν αυτές τις ικανότητες των ζώων, και φυσικά τις παρατηρούσαν, αλλά συνδύαζαν και κάποιες συνήθειες τους, κυρίως των επιδημητικών πουλιών, με ένα σωρό δεισιδαιμονίες, και εθιμοτυπικές συνήθειες, όπως θα δούμε παρακάτω.
Πουλιά
Οι τσίχλες, τα ψαρόνια, οι κοτσυφοί και άλλα πουλιά, όταν ανεμίζουν την κακοκαιρία, φεύγουν από τα ορεινά μέρη, και καταφεύγουν σε χαμηλότερα, κατεβαίνοντας προς στον κάμπο.
Οι σουσουράδες ή «σουρσουράδες» όπως τις ονόμαζαν οι παλιοί Κρητικοί, φεύγουν και αυτές από την ακρογιαλιά που σύχναζαν όταν πιάνουν τα κρύα, και πάνε σε πιο στεριανά, που να μπορούν να προφυλαχτούν, καθώς αυτό μας το καταμαρτυρεί και το γνωστό ποίημα του Γιώργη Δροσύνη
«Το φθινόπωρο»:
«Του σπίνου χάθηκε η γλυκεία λαλιά, φοβήθηκε ο μελισσουργός το χιόνι
κι η σουσουράδα κάτω στην ακρογιαλιά, δεν τρέχει δεν πηδά δεν καμαρώνει»!
Τα κοράκια επίσης μαζεύονται πολλά μαζί, και κάνουν κύκλο χαμηλά στον ουρανό, γιατί περιμένουν βοριά και κακοκαιρία. Έλεγαν μάλιστα παλιά όταν πετούσαν ομαδικά, πως «όπου ξανοίγουνε οι κοράκιοι, από ‘κεί είναι δεμένος και ο καιρός», δηλαδή από εκεί θα έρθει ο αέρας ή η βροχή, και γενικά οι επερχόμενες καταιγίδες!
Οι καλιακούδες πάλι που είναι μαύρα πουλιά παρόμοια με τα κοράκια, όταν καταλαβαίνουν πως έρχεται χειμώνας, εγκαταλείπουν τα βουνά, και κατεβαίνουν κατά κοπάδια στα χαμηλά, και ο κόσμος που τα έβλεπε έλεγαν πως «θα γυρίσει κακοκαιρία», δηλαδή θα έρθει παγωνιά ή θα χιονίσει.
Συνήθως όλα τα πουλιά που μετακομίζουν, φεύγουν από τα κρύα μέρη το Φθινόπωρο, και πάνε σε πιο πεδινά, αλλά ξαναγυρίζουν πάλι την Άνοιξη στα ορεινά. Κατά την διαδρομή τους όμως, φτιάχνουν σχηματισμούς στον ουρανό, και κυρίως το γνωστό μας «V», με τη μύτη μπροστά, αποτέλεσμα να δημιουργούν υπέροχο θέαμα για μικρούς και μεγάλους!.
Οι καλιακούδες φεύγουν κατά ομάδες κατά τη μετακόμιση τους, και μάλιστα σε σχηματισμό, κράζοντας όλες μαζί, δημιουργώντας έτσι ένα περίεργο και αξιοπρόσεχτο θέαμα.
Τα παιδιά παλαιότερα παρατηρούσαν το θέαμα αυτό, και θαύμαζαν τα γενικά όλα τα πουλιά που πετούσαν κατά ομάδες στον ουρανό, είτε ήταν καλιακούδες ή μαυροπερίστερα, είτε γερανοί ή αγερανοί όπως τους έλεγαν, είτε κοράκια, πελαργοί αγριόπαπιες κλπ!
Έντομα
Οι μέλισσες και τα άλλα έντομα άμα δεν βγαίνουν από τη φωλιά τους, τότε περιμένουν κακοκαιρία.
Τα μυρμήγκια όταν περιμένουν βροχές, κάνουν ένα ανάχωμα γύρω από τη τρύπα της φωλιάς τους για υδατοπροστασία. Εσωτερικά πάλι στη φωλιά τους μεταφέρουν τα αυγά και τις τροφές σε πιο ασφαλές μέρος, και σε βαθύτερα στρώματα, να μην τα καταστρέψει η βροχή!
Ακόμα και από τους σπόρους που έχουν συλλέξει και αποθηκεύσει στην αποθήκη τους, αν βραχούνε κατά λάθος, την βγάζουν έξω και την απλώνουν στον ήλιο, και μετά την ξαναβάζουν μέσα! Επίσης αν τύχει και βραχούν οι σπόροι, τότε κόβουν τις φύτρες τους για να μην φυτρώσουν!
Εμείς πάντως όσο βλέπουμε σπόρους και τροφές των μυρμηγκιών απλωμένους στην επιφάνεια της φωλιάς τους, μην περιμένουμε βροχές σύντομα!
Οι πεταλούδες, όταν δεν υπάρχουν στα παρτέρια, και δεν βρίσκονται στις συνήθεις θέσεις τους, σίγουρα αναμένουν κακοκαιρία.
Επίσης οι πασχαλίτσες, αυτά τα όμορφα έντομα, όταν είναι πολλές, αναμένεται ζέστη, ενώ όταν ψάχνουν καταφύγιο, τότε έρχεται κρύο.
Οι μαύρες αράχνες ταραντούλες, όταν περιμένουν Χειμώνα, στην τρύπα τους στο χώμα, φτιάχνουν από νωρίς ένα στεγανό καπάκι, που κλείνει στεγανά, και έτσι δεν μπαίνει μέσα στη φωλιά τους ούτε σταγόνα!
Αυτό βέβαια το έκαναν οι ταραντούλες νωρίς – νωρίς ήδη από το Φθινόπωρο, για αυτό πολλά παιδιά τα έβρισκε ακόμα «στα έχνη», να βοσκάνε δηλαδή τα λίγα αιγοπρόβατα των γονιών τους. Δεν έχαναν όμως ευκαιρία τα αγόρια κυρίως, σαν έβλεπαν τέτοιο καπάκι ταραντούλας, να το ανοίξουν, και να ουρίσουν μέσα, για να «σπάσουν πλάκα» εντός ολίγου με το θέαμα, μιας βρεγμένης ταραντούλας, που εγκαταλείπει τη φωλιά της και βγαίνει έξω για να σωθεί!
Σπουδαία μετεωρολογικά έντομα είναι και οι μύγες! Όταν τσιμπούν επίμονα, ενώ έχει ζέστη με υγρασία και αποπνικτική κουφόβραση, είναι σχεδόν σίγουρο πως περιμένουμε βροχή!
Ζώα
Οι κατσίκες, εκεί που είναι λιακάδα και χαρά θεού, ξαφνικά αρχίζουν να τινάζονται, δεν αποκλείεται σε δυο ώρες να έχουμε καταρρακτώδη βροχή!
Τα πρόβατα πάλι όταν περιμένουν κακοκαιρία, μαζεύονται σε ένα σημείο όλα μαζί, και συνωστίζονται το ένα κοντά στο άλλο, προκειμένου να προστατευτούν από την μπόρα που περιμένουν σύντομα να καταφτάσει.
Ο σκύλος στα καλά καθούμενα μαζεύεται και καβουριάζεται, παράλληλα ψάχνει επίμονα τρύπα ή σπηλιά να κρυφτεί, αυτό συμβαίνει γιατί νοιώθει πως πλησιάζει η βροχή!
Οι σκύλοι στα χωριά πάντα γαβγίζουν γενικά όταν περιμένουν κάτι κακό, όπως σεισμό έντονη κακοκαιρία, μπόρα κλπ
Η γάτα πάλι, ανάβει δεν ανάβει το τζάκι, πάει κοντά εκεί και κάθεται, περιμένοντας να το ανάψουν, και αυτή περιμένει κακοκαιρία!
Οι αγελάδες κι αυτές προβλέπουν την κακοκαιρία, γίνονται ανήσυχες ή ξαπλώνουν στο λιβάδι για να σώσουν τουλάχιστον ένα στεγνό σημείο!
Αμφίβια
Οι καβροί (καβούρια) πάλι είναι σε θέση να προβλέψουν μια μεγάλη και παρατεταμένη βροχοκαταιγίδα άρα και πλημύρα, και έτσι την προβλέπουν νωρίτερα και εγκαταλείπουν τις φωλιές τους από τα ποτάμια όπου ζουν, και πιάνουν τις πλαγιές των γύρω λόφων.
Αυτό το κάνουν για να μην τα παρασύρει το πλημυρισμένο ρέμα, και τα πάει στη θάλασσα, ή ακόμα και να τα σκοτώσει η δυνατή ορμή του. Προσωπικά ο ίδιος το διαπίστωσα αυτό, στη περιοχή μας τη Κουτσουνάρα της Γαλιάς, όπου εκατοντάδες καβούρια είχαν πιάσει τα γύρω χωράφια, πολλά μέτρα από τη φωλιά τους.
Πολλοί βέβαια γνώριζαν πότε τα καβούρια έπιαναν τα χωράφια, και πήγαιναν τότε και τα συνέλλεγαν επιτόπου, αφού ήταν ευκολότερο!
Τα βατράχια πάλι όταν κράζουν ομαδικά και πιο πολύ από ότι συνήθως, πάλι προβλέπουν κακοκαιρία.
Πέρα όμως απο τα ζώα υπάρχουν κι άλλα σημάδια στην ίδια την φύση :
Ήλιος
Ο θαμπός ήλιος λένε θα φέρει βροχή, όπως και ο ήλιος που δύει πίσω από πυκνά σύννεφα. Όταν όμως λάμπει και μέσα από πυκνά σύννεφα ενώ πάει να δύσει, και η Δύση έχει πορτοκαλί χρώμα, τότε αυτό σημαίνει την επ’ αύριο θα έχει δυνατό αέρα!
Ζεστός ήλιος και αποπνικτική ατμόσφαιρα, ή χλωμός και κιτρινόχρωμος πίσω από τα σύννεφα, προβλέπεται βροχή!
Με καθαρό γαλανό ουρανό, ανοικτού χρώματος, αναμένεται εξαιρετική καλοκαιρία.
Τέλος, όταν ο ήλιος καίει πολύ και η ατμόσφαιρα είναι αποπνικτική, έλεγαν ότι ο καιρός πάει για βροχή.
Το φεγγάρι
«Κύκλος γύρω από το φεγγάρι, που είναι αλάργο, είναι της βροχής» λέγανε οι παλιοί, όμως αν είναι κοντά του αέρα!
Αν ο κύκλος γύρω από το φεγγάρι είναι μεγάλος, σημαίνει καλός καιρός.
Αν το Φεγγάρι είναι όρθιο, είναι σίγουρο πως θα έχουμε καλοκαιρία.
Αν όμως έχει κλίση στα πλάγια, θα έχουμε κακοκαιρία.
Αν το Φεγγάρι σκεπάζεται με ομίχλη, θα έχουμε ανέμους.
Αν γύρω από το Φεγγάρι έχουμε κάτι σαν αλώνι, και γύρω – γύρω άλλα δυο μεγαλύτερα, εξωτερικά, είναι προμήνυμα μεγάλης κακοκαιρίας!
Φεγγάρι καθαρό, με κύκλο λαμπερό, λένε θα έχουμε αέρα, και αν ο κύκλος είναι μικρός και θαμπός, ετοιμάζεται βροχή!
Επίσης άμα έχουμε πανσέληνο δύο φορές τον ίδιο μήνα, πάλι προβλέπεται βροχή.
Αστέρια
Όταν τα αστέρια είναι θαμπά, προβλέπεται βροχή.
Δύση
Αν το ηλιοβασίλεμα είναι κόκκινο με καλό καιρό, είναι ένδειξη ότι την άλλη μέρα θα έχει καλοκαιρία.
Αν είναι κόκκινη η Δύση, σημαίνει δυνατός αέρας την επομένη!
Η Ανατολή
Όταν έβλεπαν το πρωί να κοκκινίζει ο ουρανός με την ανατολή του ήλιου, ή χάνεται αμέσως με την εμφάνιση του Ήλιου, έλεγαν ότι η μέρα θα είναι βροχερή.
Αν ο ήλιος στην ανατολή του είναι λαμπρός, σήμαινε ότι ξημερώνει ωραία μέρα.
Αν όμως είναι λευκός και δεν λάμπει, ο καιρός θα είναι βροχερός και σκοτεινός.
Κείμενο: Γεώργιος Χουσουλάκης
