Εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο συντονίζονται κάθε χρόνο, στις 22 Απριλίου για να γιορτάσουν το περιβαλλοντικό κίνημα, με την ονομασία Ημέρας της Γης.
Ιδιαίτερα φέτος, η ημέρα αυτή, αποκτά κομβική σημασία καθώς έχει θέμα: «Ο πλανήτης εναντίον των πλαστικών» και στοχεύει στην ευαισθητοποίηση σχετικά με τις βλαβερές συνέπειες των ρύπων από τα πλαστικά στην υγεία του ανθρώπου και του πλανήτη.
Ο εφιάλτης των μικροπλαστικών ελλοχεύει σήμερα και είναι πιο απειλητικός παρά ποτέ.
Τι είναι όμως η Ημέρα της Γης, πότε και με ποια αφορμή καθιερώθηκε και τι ακριβώς έχει καταφέρει μέχρι σήμερα, παρόλο που γιγαντώνεται και χρόνο με τον χρόνο γίνεται όλο και πιο «θεσμική»;
Πώς ξεκίνησε
Πρόκειται για μια παγκόσμια εκδήλωση που γιορτάζεται συνεχόμενα από το 1970 και έχει ως στόχο να αναδείξει τη σημασία της προστασίας του περιβάλλοντος.
Η έμπνευση του θεσμού αποδίδεται στον ακτιβιστή Τζον Μακ Κόνελ το 1969 σε ένα Συνέδριο της UNESCO στο Σαν Φρανσίσκο.
Στις 21 Μαρτίου – ημέρα της εαρινής ισημερίας στο Βόρειο Ημισφαίριο – ξεκίνησαν και οι πρώτες εκδηλώσεις, όχι μόνο στο Σαν Φρανσίσκο αλλά και σε άλλες πόλεις των ΗΠΑ
Και οι δύο είχαν έντονες ανησυχίες για τις περιβαλλοντικές ζημιές που προκλήθηκαν από μια μεγάλη πετρελαιοκηλίδα το 1969 στη Σάντα Μπάρμπαρα της Καλιφόρνια. Με αφορμή αυτή την περιβαλλοντική καταστροφή σκέφτηκαν να θεσπίσουν την Ημέρα της Γης ως έναν τρόπο να εμπλέξουν και το ευρύ κοινό και να προωθήσουν τα πράσινα ζητήματα στην εθνική ατζέντα.
Εκείνη την πρώτη Ημέρα της Γης βγήκαν στους δρόμους πάνω από 20 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλες τις πολιτείες των ΗΠΑ.
Η πρωτοβουλία τους σηματοδοτεί τη γένεση του σύγχρονου περιβαλλοντικού κινήματος καθώς το 1990 απέκτησε διεθνείς διαστάσεις, εξαπλώθηκε σε όλον τον κόσμο και σήμερα συμμετέχουν πάνω από ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι όλων των ηλικιών σε σχεδόν 200 χώρες, σύμφωνα με τους διοργανωτές.
«Ο εορτασμός της Ημέρας της Γης είναι συχνά η πρώτη περιβαλλοντική δράση για πολλούς ανθρώπους», λέει η πρόεδρος του Earthday.org, Kathleen Rogers.
Νέα, επείγουσα εκστρατεία κατά των πλαστικών
Το θέμα της Ημέρας της Γης για το 2024, «Ο πλανήτης εναντίον των πλαστικών» εστιάζει στον γνωστό εφιάλτη των πλαστικών που απειλεί άμεσα τόσο τον πλανήτη όσο και την υγεία των πολιτών.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα η φετινή απειλή της αφρικανικής σκόνης που, σύμφωνα με τις πρόσφατες αναλύσεις, είναι γεμάτη βλαβερά μικροπλαστικά που εισέρχονται στον οργανισμό μας μέσω της αναπνοής.
Οι περασμένες διοργανώσεις έχουν καλύψει ένα ευρύ φάσμα περιβαλλοντικών θεμάτων, από την καλπάζουσα κλιματική αλλαγή και την ανάγκη χρήσης καθαρής ενέργειας μέχρι την προστασία των ειδών και τα τεράστια – και αυτονόητα – οφέλη της δενδροφύτευσης, ιδιαίτερα στις περιοχές που είτε έχουν αποψιλωθεί για βιομηχανική χρήση είτε έχουν καεί.
Φέτος, η θεματική καθίσταται ακόμη πιο επίκαιρη ενόψει μιας ιστορικής συνθήκης του ΟΗΕ για τα πλαστικά, η οποία αναμένεται να συμφωνηθεί μέχρι το τέλος του 2024 με πάνω από 50 χώρες, να ζητούν τον τερματισμό της ρύπανσης από πλαστικά μέχρι το 2040.
Οι διοργανωτές της Ημέρας της Γης προχωρούν ένα βήμα παραπέρα και ζητούν μείωση της παραγωγής όλων των πλαστικών κατά 60% έως το 2040.
Βασική πρόταση για τις φετινές εκδηλώσεις είναι οι μαζικές εθελοντικές συμμετοχές των πολιτών σε κάποια εκδήλωση καθαρισμού από πλαστικά στη γειτονιά τους ή σε κάποια κοντινή παραλία – εάν υπάρχει – και η λεπτομερής ενημέρωση για τις ζημιές που προκαλούν στο περιβάλλον τα πλαστικά.
Τι έχει επιτύχει μέχρι σήμερα η Ημέρα της Γης
Μέσα σε λίγα χρόνια από την πρώτη Ημέρα της Γης το 1970, συστάθηκε η Υπηρεσία Προστασίας του Περιβάλλοντος των ΗΠΑ και θεσπίστηκαν – ή ενισχύθηκαν σημαντικά – αρκετοί περιβαλλοντικοί νόμοι, όπως ο νόμος για τον καθαρό αέρα.
Στα πιο πρόσφατα επιτεύγματα περιλαμβάνονται η φύτευση εκατομμυρίων δέντρων, η υποστήριξη των αγροτών με βιώσιμες γεωργικές πρακτικές καθώς και η εισαγωγή προγραμμάτων κλιματικής παιδείας σε σχολεία και δομές σε όλο τον κόσμο.
Ορισμένοι παρατηρητές αναφέρουν επίσης τη σημασία της Ημέρας της Γης για την επαναφορά των περιβαλλοντικών ζητημάτων στην εθνική και διεθνή ατζέντα.
Το 2016, η Ημέρα της Γης επιλέχθηκε συμβολικά για την επίσημη υπογραφή της συμφωνίας του Παρισιού για το Κλίμα, η οποία αποτέλεσε ορόσημο και είχε συμφωνηθεί στα τέλη του 2015. Ήταν η πρώτη φορά που οι χώρες του κόσμου συμφώνησαν σε συλλογικούς στόχους για να προσπαθήσουν να περιορίσουν την υπερθέρμανση του πλανήτη.
